Đọc hiểu bảng lương của bạn?

Lương thực nhận của bạn bị trừ những khoản nào?

Bạn có quyền lợi của bạn khi đóng thuế đầy đủ?

Nếu bạn đang đi làm hợp pháp, đóng thuế đầy đủ thì chắc bạn cũng muốn hiểu được mình đã đóng góp gì cho Chính phủ và quyền lợi của bạn khi đóng các khoản đó? Hồi mới sang Canada, hai đứa nhập cư tụi mình chẳng quan tâm gì nhiều đến thuế má, bảo hiểm xã hội, tài chính cá nhân mà chỉ cắm đầu đi xin việc rồi làm việc. Tháng lương đầu tiên đến tay, hai thằng cùng ngạc nhiên vì phát hiện ra mức thu nhập thực nhận của mình ít hơn nhiều mức lương ký hợp đồng. Nhìn mấy kí hiệu CPP, EI, Federal, Provincial tax trong mục giảm trừ từ lương mà phát bực vì không hiểu sao phải đóng nhiều như thế :))

Trước đó mình cũng biết là thuế của Canada cao để phục vụ tốt cho phúc lợi xã hội, đảm bảo cuộc sống về sau cho mình. Tuy vậy chẳng có ai thích nhìn lương của mình bị xén đi một miếng to cả. Lúc đó mình mới bắt đầu nghiên cứu về các khoản tiền mà mình đóng góp/nộp cho chính phủ và các loại tài khoản tiết kiệm giúp mình giảm trừ mức thuế phải đóng. Hiểu được các khái niệm này giúp mình hiểu rõ quyền lợi, định hướng kế hoạch tài chính tốt hơn và biết cách giúp mình tránh bớt các loại thuế/phí đó.

Theo luật của Canada, người chủ lao động phải trừ những khoản sau từ lương của bạn:

  • Income tax – Thuế thu nhập
  • Canada Pension Plan (CPP) ~ Bảo hiểm xã hội
  • Employment Insurance (EI) ~ Bảo hiểm thất nghiệp

1. Income tax – Thuế thu nhập

Ở Canada mức thuế này là đặc biệt cao và phức tạp. Thu nhập đến từ mọi nguồn đều bị đánh thuế: tiền lương, cổ tức, lãi suất đầu tư, thu nhập từ kinh doanh,… Mức thuế thu nhập cho các khoản trên được tính toán khác nhau, tuy nhiên trong bài này mình chỉ nói đến mức thu nhập từ lương.

Khi đi làm đến tháng nhận lương, bạn phải nộp cả thuế thu nhập Liên bang và Tỉnh bang. Cộng cả hai loại thuế thu nhập tỉnh bang và liên bang lại, người ta tính mức trung bình thuế mà một người ở mức thu nhập thấp nhất phải nộp là khoảng 20% và người ở mức thu nhập cao nhất là khoảng 53%. Ngoài ra, những người có thu nhập đóng thuế hơn $20,000/năm sẽ phải nộp thêm khoản Health Premium mỗi năm.

Dưới đây là mức thuế thu nhập hiện tại áp dụng ở Toronto, Ontario, CA của năm 2019:

Thuế liên bang

Thuế tỉnh bang Ontario
  • 15% trên khoản thu nhập chịu thuế $47,630 đầu tiên
  • 20.5% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $47,630 – $95,259
  • 26% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $95,259 – $147,667
  • 29% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $147,667 – $210,371
  • 33% trên khoản thu nhập chịu thuế quá $210,371
  • 5.05% trên khoản thu nhập chịu thuế $43,906 đầu tiên
  • 9.15% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $43,906 – $87,813
  • 11.16% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $87,813 – $150,000
  • 12.16% trên khoản thu nhập chịu thuế từ $150,000 – $220,000
  • 13.16% trên khoản thu nhập chịu thuế quá $220,000

2. Canada Pension Plan (CPP) – tương tự như Bảo Hiểm Xã Hội ở Việt Nam

Số tiền bạn đóng vào đây sẽ quyết định số tiền lương hưu mà bạn được hưởng khi nghỉ hưu hoặc khi bạn mất khả năng lao động. Tuổi nghỉ hưu hiện nay ở Canada là 65.

  • Nếu bạn nghỉ hưu ở 65 tuổi, bạn sẽ nhận được 100% mức lương hưu của mình. Nghỉ sớm ở tuổi 60, bạn sẽ nhận ít hơn và nếu vẫn tiếp tục làm việc và đóng CPP đến tuổi 70, số lương hưu của bạn sẽ cao hơn.
  • Nếu bạn bị mất khả năng lao động (bệnh tật), bạn sẽ nhận một phần tiền lương bảo hiểm hàng tháng
  • Khi bạn chết, tiền lương hưu của bạn sẽ được trả tiếp cho vợ/chồng của bạn
  • Khi bạn chết hoặc tàn tật và bạn đã đóng đủ CPP, con cái bạn cũng sẽ nhận được một khoản hàng tháng từ CPP Children’s Benefits

Bạn phải đóng bao nhiêu vào CPP?

Mức đóng CPP hiện nay (2019) được tính bằng 10.2% trên thu nhập hàng năm của bạn. (CP có quy định các mức thu nhập sàn là $3,500 và trần là $57,400). Mức bảo hiểm này sẽ được chia đôi, bạn đóng một nửa và người chủ lao động đóng một nửa. Xem thêm chi tiết tại đây.

Bạn sẽ nhận được bao nhiêu lương hưu?

Mức CPP bạn đóng càng cao thì lương hưu của bạn sẽ càng cao. Tuy nhiên theo thống kê của CP Canada, mức lương hưu của một người có thu nhập trung bình ở Canada được hưởng là $679/tháng và mức lương hưu cao nhất một người có thể nhận là $1,154.

Đọc thêm chi tiết ở đây: https://www.canada.ca/en/services/benefits/publicpensions/cpp.html

3. Employment Insurance (EI) – Bảo hiểm thất nghiệp

Bảo hiểm này chi trả cho những trường hợp bạn không thể làm việc (người bị mất việc ngoài ý muốn, nghỉ thai sản, nghỉ chăm con, nghỉ do mất khả năng lao động…). Người lao động nếu có đóng bảo hiểm này trong thời gian họ đi làm, thì khi mất việc họ được quyền nhận một khoản tiền bằng khoảng 55% số tiền thu nhập đóng bảo hiểm của họ trong vòng từ 14-45 tuần. Mức trần đóng bảo hiểm này hiện nay là $53,100/năm.

Năm 2019, mức đóng của EI là người lao động đóng 1.62% và chủ lao động đóng 2.268% trên mức thu nhập chịu thuế.

Nếu bị rủi ro mất việc hoặc phải nghỉ việc để sinh con, chăm con, bạn có thể đăng kí nhận bảo hiểm thất nghiệp từ chính phủ theo hướng dẫn tại đây.

Ngoài ba khoản thuê và bảo hiểm trên, mỗi công ty thường có các gói benefit không bắt buộc khác như:

  • Pension plan
  • Bảo hiểm sức khỏe
  • Bảo hiểm tàn tật
  • RRSP

Giờ hiểu hết các khoản trong bảng lương của bạn, bạn có thể tự tính số tiền thực nhận bằng cách lên mạng gõ từ khóa “Income after taxes” và dùng các phương tiện tính toán online.

Để các bạn dễ hình dung, mình tính thử ra đây mức thu nhập sau thuế và các khoản phải đóng góp của 1 người lương $100,000 và 1 người lương $50,000 ở Ontario năm 2019.

Tuy nhiên chặng đường học hỏi của mình về tài chính cá nhân không chỉ dừng lại ở đây. Biết được các loại nghĩa vụ phải đóng cho xã hội là quan trọng, nhưng biết được các quyền lợi mà bạn được hưởng ở Canada còn quan trọng hơn.

Sắp tới mình sẽ chia sẻ thêm về các topic sau:

  • Bạn sẽ được nhận bao nhiêu tiền khi về hưu/ về già
  • Các loại tài khoản tiết kiệm RRSP, TFSA, RESP. Làm sao để giảm tối đa thuế, tối ưu tiền tiết kiệm và lấy được tiền free của chính phủ?

Stay tuned!